زانوی پرانتزی
زانوی پرانتزی یا در اصطلاح پزشکی ژنو واروم نوعی عارضه است که به علت بروز آن حین ایستادن و چسباندن مچ پاها و پاها به یکدیگر فاصله بین زانوها بیش از حد طبیعی می شود و زانوها شکل پرانتز یا کمان به خود می گیرد و یک یا هر دو پا درگیر این بیماری می شود.
پای پرانتزی در دوره کودکی شیوع بالایی داشته و علت ایجاد آن معمولاً به نحوه قرار گیری جنین در رحم مادر ارتباط دارد. این بیماری تا سن ۳ الی ۴ سالگی خود به خود برطرف می شود و زانو به شکل نرمال درمی‌آید.
تشخیص
به منظور تشخیص پرانتزی بودن زانوی کودکان یا بزرگسالان، نخست پزشک با دقت به وضعیت پاها می نگرد. پزشک در حین بررسی پاها، در پی این است که آیا وقتی که بیمار کاملاً صاف خوابیده، زانوهایش چه میزان از هم فاصله دارند.
برای اینکه پزشک به دلایل احتمالی بروز زانوی پرانتزی (مشکل زمینه ای یا بیماری) پی ببرد، انجام بعضی آزمایش ها و تستهای تشخیصی نظیر آزمایش خون را تجویز می نماید. ضمناً امکان دارد طی فرآیند تشخیصی، تصاویر رادیوگرافی نیز به کار رود.
روش های درمان
بریس: بعضی از بریس ها (زانوبندهای مخصوص) به منظور اصلاح پای پرانتزی تهیه شده اند؛ باید گفت این بریس ها برای استفاده در سن مناسب طراحی می شوند و اغلب برای افراد بزرگسال مفید نیستند، بدین جهت که رشد استخوانی در بزرگسالان کامل شده لذا استفاده از بریس نمیتواند در نحوه رشد استخوان تغییری ایجاد نماید. این بریس ها برای کودکان با سن پایین مؤثر است چرا که استخوان های آنان رشد زیادی خواهد داشت.
لازم به ذکر است که بریس های مخصوص دیگری برای بزرگسالان مبتلا به پای پرانتزی طراحی شده اند که به عنوان بریس‌های Unloader (کاهنده فشار) شناخته می شوند. این بریس‌ها در رفع درد و دیگر علائم عذاب دهنده ناشی از زانوی پرانتزی مفید هستند.
کفش و کفی طبی: یکی از شیوه های درمانی مفید برای پای پرانتزی، استفاده از کفش ها و کفی‌ها طبی مخصوص می باشد که به ایجاد راستای صحیح قرارگیری پاها کمک شایانی می کنند.
ورزش: ورزشهای مخصوص برای اصلاح پای پرانتزی باعث پشتیبانی بیشتر از مفصل زانو و تقویت عضلات ران پا خواهد شد. باید گفت این تمرینات اثرات بسیار کمی در اصلاح وضعیت پرانتزی بودن زانوها دارند (به ویژه در حالتی که دفرمیتی پاها شدید باشد). این حرکات ورزشی فقط برای اشخاصی مفیدند که میزان انحراف و خمیدگی پای آنان، جزئی و خفیف است.
اغلب برای اصلاح زانوی پرانتزی، از حرکاتی استفاده می شود که سبب تقویت عضلات ران پا می شود. این تمرینات موجب می گردد که فشار کمتری روی مفاصل و تاندونهای پا اعمال گردد.
زانوی پرانتزی در بزرگسالان
همانگونه که در ابتدای مطلب گفتیم بیماری ژنو واروم مربوط به دوران نوزادی و کودکی ست و علت آن هم شکل قرار گیری جنین در رحم مادر است و به صورت طبیعی تا سنین 3 یا 4 سالگی از بین خواهد رفت اما برخی اوقات ممکن است در بین مردم به افرادی برخورد کنیم که دارای پاهایی کاملاً پرانتزی و باز هستند.
گاهی اوقات این بیماری در مواردی نادر همچنان در فرد باقی مانده و تا سنین بزرگسالی همراه او خواهد بود و یا اینکه ممکن است برخی بیماری ها فرد را دچار این حالت کنند.
درمان زانوی پرانتزی در بزرگسالان
این بیماری به دلیل بدشکلی در استخوان های پا و متعاقب آن مفاصل آن ایجاد می شود که زمان شروع آن در همان سال های نخست زندگی انسان است. اغلب، این بیماری در همان دوران کودکی اصلاح و از بین می رود اما گاهی تا آخر عمر همراه فرد خواهد بود.
همراه بودن این بیماری یا تغییر شکل استخوان های پا تا سنین بزرگسالی برخی افراد را به شدت آزار داده و در پی راه حلی برای درمان آن هستند. در این زمینه توجه به چند نکته اساسی بسیار حائز اهمیت است:
- نخست اینکه وقتی استخوان ها به شکل پرانتزی رشد و نمو کردند دیگر به سختی می توان به کمک عوامل و درمان های طبیعی، شکل و فرم آنها را به حالت نرمال و صاف در آورد مگر به کمک جراحی.
- همچنین مستحکم شدن استخوان ها و شکل گرفتن آنها به شکل پرانتری نه فقط استخوان ها بلکه تمامی بافت های اطراف را هم دچار تغییراتی می کند؛ عضلات، تاندون ها، مفاصل و… . به همین دلیل ایجاد تغییر در تمامی این موارد کاری سخت خواهد بود.
در چنین شرایطی، تنهاترین راهکار استفاده از جراحی و یا ادامه روند زندگی با همین شرایط زانوی پرانتزی است.
بیماری های ایجاد کننده زانـوی پرانتـزی
باید گفت که برخی بیماری ها می توانند در افراد مختلف در هر سنی چنین عارضه ای را ایجاد کنند. این بیماری ها عبارتند از:
- آرتروز
- راشیتیسم (به دلیل فقر کلسیم، ویتامین دی، فسفر ایجاد می شود)
عوارض زانوی پرانتزی
می توان عوارض و مشکلات متعددی را برای کودکان و بزرگسالانی که با آن دست و پنجه نرم می کنند عنوان کرد:
- تکان خوردن به طرفین به شکلی غیر طبیعی در حین راه رفتن
- عدم تعادل صحیح و مناسب
- خستگی پاها در زمانی کوتاه
- درد عضلانی و استخوان ها
- انواع مشکلات مفصلی
- …
